Güneşteki Adamlar.. – Hasan Kanafani

‘artık dayanamayacaktı. masasının  başında oturan şişman adam , terden şıpır şıpır , gözlerini açmış ona bakıyordu.. öyle bakmasaydı ya , çevirseydi gözlerini.. birden abu kays gözyaşlarını duyumsadı , gözlerini sıcacık doldurmuşlardı , aktı akacak.. bir şey söylemek istedi , söyleyemedi.. kafasının içi yüreğinden fışkırıp gelen gözyaşlarıyla dopdoluydu sanki.. o da döndü , sokağa çıktı.. buradaki insanlar bir gözyaşı sisinin ardında yüzmeye başladı , ırmağın ufkuyla gökyüzü birleşti , çepeçevre her şey sonsuz bir beyaz ışıltıdan ibaret kaldı.. döndü , yüz üstü attı kendini , göğsünün altındaki nemli toprak gene yürek gibi vurmaya başladı.. toprağın kokusu genzini dolduruyor , damarlarına sel gibi yayılıyordu..’

‘.. dört adamdan hiçbirinin içinden artık konuşmak gelmiyordu , yalnızca yorgun düşmüş oldukları için değil , her biri kendi düşüncelerine dalıp gitmiş olduğu için.. dev kamyon onları hayalleri ve yakınlarıyla , umutları , hırslarıyla birlikte , mutsuzluk ve umarsızlıkları , güçlü ve zayıf yönleri , geçmişleri ve gelecekleriyle birlikte yol boyunca götürüyor , sanki yeni , bilinmez bir yazgının yüce kapısını zorluyordu.. bütün gözler , görünmez ipliklerle bağlıymışçasına , kapıya dikilmişti..’

HASAN KANAFANİ , GÜNEŞTEKİ ADAMLAR , Çeviri : NİHAL YEĞİNBOĞALI , ALAN Yayıncılık , Temmuz 1986..

‘1972 yılında düzenlenen bir suikast sonucu ölen ‘hasan kanafani’ çağdaş arap-filistin edebiyatının en önde gelen  kalemlerinden birisidir.. ‘güneşteki adamlar’ adlı kısa romanı yayınlandığı zaman özellikle arap-filistin dünyasında büyük yankılar uyandırdığı gibi , eleştiriler de almıştı.. dünya çapında tanınan bir edebiyat adamı ve gazeteci olan hasan kanafani bu kısa romanında filistinli gurbetçilerin , sürgünlerin yaşamlarını yeniden kurma çabalarını , yoktan bir şeyler yaratma uğraşlarını ve bu yolda yaşadıkları çetin zorlukları anlatır.. hasan kanafani’nin bu romanı tiyatro sahnesine uyarlandı daha sonra filmi de çekildi.. 90’lı yıllarda ilk okuduğumda müthiş etkilenmiştim güneşteki adamlar romanından , kamyonun tanker bölümündeki adamlarla birlikte yaşamıştım o müthiş zorlu ve sonsuza giden yolculuğu.. sanırım piyasada baskısı yok , sahaflarda bulabilir misiniz bilmiyorum ama bulabildiğiniz yerde oturun bir kenara okuyun.. ‘güneşteki adamların’ ve siyonistlerce otomobiline konan bomba sonucu öldürülen ‘hasan kanafani’nin yüreklerinin sizle atmaya devam ettiğini hissedeceksiniz.. ‘forgiveness’in ‘david’i ve ‘güneşteki adamlar’.. savaşların son bulması , yahudilerin ve arapların barış içinde kardeşçe yaşayacağı günlerin yakın olması dileğiyle..’  

Crockett..

‘gözünüzdeki kıymık en iyi büyüteçtir..’ – THEODOR W. ADORNO  

SU KATILMAMIŞ ŞARAP ..- bir kişinin bize karşı iyi niyet besleyip beslemediğinin şaşmaz bir ölçüsü vardır : bizimle ilgili zalim ve düşmanca sözleri bize nasıl aktardığı.. bu tür şayialar çoğu zaman yersizdir ; kötü niyetin hiçbir sorumluluk almadan , hatta iyi niyet adına yoluna devam edebilmesinin bahanelerinden başka bir şey değildir.. bütün tanıdıklar , kısmen tanışıklığın sıkıcılığını sarsmak için , zaman zaman herkes hakkında küçültücü bir şeyler söylerler ama hepsi  de başkalarının yargılarına karşı duyarlıdırlar ve sevmedikleri kişilerce bile sevilmeyi içten içe isterler : insanlar arasındaki yabancılaşma kadar genel ve ayrımsı bir şey varsa o da bu yabancılığı kırma arzusudur.. işte haber yayıcılar da tehlikeli malzemenin hiçbir zaman eksik olmadığı bu ortamdan beslenirler : herkes tarafından sevilmek isteyenlerin bunun tersini gösteren kanıtlara doyamadığını çok iyi biliyorlardır.. insanın iftiraları aktarmasını haklı gösterebilecek tek koşul , bunların ortak kararlarla , insanın güvenmek zorunda olduğu kişilerin , örneğin çalışma arkadaşlarının değerlendirilmesiyle açıkça ve dolaysızca ilgili olmasıdır.. şayia ne kadar tarafsız ve çıkarsızsa , acı vermekten duyulan o çarpık arzu da o kadar şiddetli demektir.. kötü sözü aktaran kişinin sadece iki tarafı birbirine düşürmek istediği ve bu arada kendini de göstermeye çalıştığı durumlar daha zararsızdır.. ama laf taşıyıcı daha çok kamuoyunun atanmış sözcüsü olarak ortaya çıkar ve serinkanlı nesnelliğiyle kurbanın boynunu eğmek zorunda olduğu anonimliğin  gücünü ona daha da iyi hissettirir.. yaralandığından habersiz olan yaralı tarafın onuru için duyulan gereksiz kaygı , her şeyin apaçık olması için gösterilen gereksiz özen , iç temizliğine verilen o abartılı önem-bütün bunlarda daha da sırıtır yalan.. bu değerler çarpık dünyamızın gregers werl’leri tarafından öne sürüldüğünde çarpıklık daha da artar.. iyi niyetliler  ahlaki sofuluk adına hareket ederken yok edicilere dönüşürler.. 

THEODOR W. ADORNO

..bir şarkı , kendimi bildim bileli mutluluk verdi bana : ‘dağ ile derin derin vadi arasında’ diye başlıyor ve çayırda serilmiş yatarken bir avcı tarafından vurulan ve hala canlı olduklarını anlayınca da hemen oradan seğirten iki tavşanın öyküsünü anlatıyordu.. ama kıssadan hisseyi ancak çok sonraları çıkartabildim : sağduyu ancak umutsuzlukta ve uç durumlarda sürdürebilir varlığını ;  nesnel çılgınlığa kurban gitmemek için saçmalık gerekir.. örnek alınmalı ki o iki tavşan : ateş edildiği anda kendini yere at , korkudan sersemlemiş bir halde bekle ve aklını başına toplar toplamaz da halin kaldıysa bütün gücünle tabanları yağla.. korku kapasitesiyle mutluluk kapasitesi birdir : deneyime sınırsızca açık olmak , sırtı yere  gelenin kendini yeniden keşfettiği o kendini bırakma yaşantısına denk düşer.. var olan karşısında duyulan ölçüsüz bir kederle ölçülmeseydi mutluluğa mutluluk denebilir miydi.. çünkü ağır hastadır dünya.. ona temkinli bir tavırla kendini uyarlayan , sırf böyle yapmakla onun çılgınlığına da katılmış olur ; oysa egzantrik kişi direniyor ve dünyaya ‘yeter , kes artık !’ diyebiliyordur.. felaketin yanılsamalı niteliği üzerinde , ‘umutsuzluğun gerçek dışılığı’ üzerinde durup düşünebilen ve sadece kendisinin hala canlı olduğunu değil , dünyada hala yaşam olduğunu fark edebilen de sadece odur.. donup kalmış tavşanların kurnazlığı , kendileriyle  birlikte avcıyı bile kurtarır : kaçarken onun suçluluğunu da aşırmışlardır..

 THEODOR W. ADORNO 

‘her sanat yapıtı işlenmemiş bir suçtur..’

‘aşk , farklı olanda benzerlik görme gücüdür..’ 

‘‘biz’ derken aslında ‘ben’i kastetmek , hakaretlerin en örtülüsüdür..’

THEODOR W. ADORNO 

THEODOR W. ADORNO , MINIMA MORALIA , METİS YAYINEVİ , EKİM 1998 , ÇEVİRİ : ORHAN KOÇAK , AHMET DOĞUKAN..