“İnsanoğlu kendini feda etmekte bulduğu mutluluğu başka hiçbir şeyde bulamaz”
İnsan hayatının okuma evrelerinde birilerini keşfetmiş olma dönemleri vardır. Dostoyevski bir çok okurun bu anlamda eşik noktasıdır. İnsan hayatının en önemli tarihlerine denk düşer. Tüm kitaplarında kaybolmanın ve kendini bulmanın hazzını yaşadığımız yazar’a yakından bakalım.
Fiodor Mihayloviç Dostoyevski, 1821 yılında Moskova’da doğdu. Ailesini genç yaşta kaybeden yazar, Petersburg Mühendislik Okulu’nda okudu. Oldukça hareketli bir o kadar da zor bir yaşam geçirdi. Rusya’nın ancak sosyalizmle kurturabileceğine inanan Petraşevski grubunda yer alması nedeniyle Çar 1. Nikola tarafından Sibirya’ya sürgün edilmişliği vardır. Budala kitabında Sibirya’yı çok iyi tanımlamasının altında bu gözlemlerinin ve o dönemdeki yaşayışının etkisi görülebilir.
Büyük rus Dostoyevski; insanların birbirlerini tanıması için en iyi zaman, ayrılmalarına en yakın zamandır der; psikolojik tahlillerine genelleme yapabileceğimiz durumlarının özetidir bu. Suç ve Ceza’da Sonya ile gerçekleşen birçok diyalog bu tahlilinden izler taşımaktadır. Hatta bazı karakterleri psikoloji bilimi için örnek olarak kullanılmıştır.
“İnsan yaşamayı ve yaşamamayı aynı şey diyekabulettiği zaman hürriyete kavuşur.” tespitine dayanarak yine aynı kitaptan ölmeyi hak ettiğini düşündüğü tefeci kadın’ı öldürmesi ile varolan yaşantısının sınırlarında hayatını devam ettirmeyi seçmesi’nde onu haklı bulup bulmamak ayrı bir tartışma konusu.
“Rahatlıkla mutluluk olmaz. Mutluluk acıyla elde edilir, insanoğlu hayata mutlu olmak için gelmemiştir.” tanımlaması da modern insanın tüm gayretlerini bu mutluluk kavramı üzerine inşa etmesinin yanılgısını öne çıkarıyor.
“Bir insan umudunu yitirir ve amaçsız kalırsa, sırf can sıkıntısı bile onu bir hayvana çevirebilir. “ Günümüz zihniyetiyle aynı anda birden çok performans sergileme çabasında olan özellikle memleketim gençliği için de aynı cümleyi telaffuz etmek mümkün. Kariyer hedeflerinin gölgesinde insanı birçok kavrama mesafeli duran gençliğin malum sonucu da budur.
190. yılına tekabüledenbu zamanlamada Dostoyevski hakkında bir şeyler okuma isteği içerisindeysiniz şayet; Stefan Zweig’in Üç Büyük Usta kitabı önerilir. Kitapta anılan diğer iki romancıdan biri de Dostoyevski’nin hayranıyım dediği Balzac’tır.
‘HERDEM’